Οι παθογένειες του Πάρκου Τρίτση

ή πως τα λάθη σχεδιασμού και Διαχείρισης οδήγησαν στην χρεοκοπία

 του Κοτσίρη Γιώργου*

Κυριακή 14 Απριλίου, το Πάρκο πλημμύρισε κόσμο αλλά...

Ακόμα μια φορά το Πάρκο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης «Αντώνης Τρίτσης» βρίσκεται αντιμέτωπο με σοβαρή υποβάθμιση των λειτουργιών και των υποδομών του. Αυτή τη φορά όμως πρόκειται για πραγματική χρεοκοπία, γιατί τα χρέη του Οργανισμού Διαχείρισης υπερβαίνουν δύο ετήσιους προϋπολογισμούς λειτουργίας.

Οικονομικά η κατάσταση έχει ως εξής: 1,5 εκ. ευρώ χρέος στη ΕΥΔΑΠ, 50 χιλ. το χρέος στη ΔΕΗ, οι πέντε εργαζόμενοι είναι 6 μήνες απλήρωτοι και οι βασικοί ενοικιαστές-επιχειρηματίες βρίσκονται σε στάση πληρωμών για πολλούς μήνες. Τα περισσότερα καταστήματα με βιολογικά προϊόντα, στο χώρο των παλαιών στάβλων του Πύργου έχουν κλείσει και οι υπόλοιποι χωροθετούν και αναπτύσσουν τη δραστηριότητά τους ανεξέλεγκτα.

Την ίδια ώρα, η μη κυβερνητική οργάνωση «Κέντρο της γης», στον ιδιωτικό χώρο Σερπιέρι, αναπτύσσεται σε αντίπαλο δέος του Δημόσιου χαρακτήρα του Πάρκου, παρά το αλμυρό εισιτήριο εισόδου που έχει καθιερώσει, αναπτυσσόμενη σαν επίφυτο πάνω στους χυμούς του Πάρκου.

Ενόψει καλοκαιριού, τα περιβαλλοντικά στοιχεία του Πάρκου οδεύουν σε υποβάθμιση. Ήδη το νερό στο σύστημα λιμνών - καναλιού δεν ρέει, δεν επανακυκλοφορεί. Το νερό μετατρέπεται σε μια οργανική σούπα που καταναλώνει όλο το οξυγόνο του και απειλεί όλους τους υδρόβιους οργανισμούς και τα υδρόβια φυτά του. Ακόμα, σμήνη κουνουπιών υπερίπτανται ήδη , απειλώντας τη Δημόσια Υγεία.

Η αρχή (σχεδιασμός)το ήμισυ του παντός

Ήδη από το Μάρτιο του 1996, έγραφα στην εφημερίδα ΜΗΝΥΜΑΤΑ: «στήνεται ένα εντελώς τεχνητό περιβάλλον με δεκάδες στρέμματα επιφανειακών υδάτων, δεκάδες στρέμματα χλοοτάπητα και μεταλλικές κατασκευές…. στο ξηροφυτικό περιβάλλον του Πάρκου και της Αθήνας γενικότερα επιχειρείται να στηθεί ένα περιβάλλον Βόρειων χωρών. Η έντονη εξάτμιση νερού θα απαιτεί τρομακτικές εισροές τόσο σε νερό, όσο και σε ενέργεια για την άντληση και τον καθαρισμό του. Μια τέτοια αντι-οικολογική και ενεργοβόρα δραστηριότητα θα επιβαρύνει σημαντικά το υδρολογικό δυναμικό της Αττικής γης και το κόστος συντήρησης του Πάρκου.»

Όλα κρίθηκαν από το συσχετισμό δυνάμεων και το επίπεδο των ποικιλώνυμων υπευθύνων, που έμελε να σπάσουν τα μούτρα τους στην πράξη.

Η πράξη

Στην πορεία διαπιστώθηκε ότι τα 833 μ3 νερού/ανά ημέρα που απαιτούνταν για την άρδευση και την αναπλήρωση της εξάτμισης δεν υπήρχαν και αναπληρώνονταν από το δίκτυο της ΕΥΔΑΠ! Τότε οι διαχειριστές αφενός αποφάσισαν πρόσθετα έργα σωτηρίας (αναγκαία πλέον) όπως η καλή στεγανοποίηση της κάτω λίμνης και την επανακυκλοφορία του νερού από αυτήν στις άνω λίμνες με υπόγειο αγωγό, η διάνοιξη δύο γεωτρήσεων (που καλύπτουν το ήμισυ των αναγκών σε νερό) και η μεταφορά νερού από πηγάδι του Καματερού (150 μ3).

Την ίδια ώρα εγκαταλείψανε κακήν κακώς τον χλοοτάπητα και ….αυτοσχεδίασαν! Καλύψανε τους ανοικτούς χώρους με δασική δενδροφύτευση !!! Αυτό συνιστά αλλαγή σε βασική χρήση του Πάρκου, χωρίς καμιά έγκριση και καμιά μελέτη.

Το Πάρκο δεν είναι δάσος ή άλσος. Έχει χρήσεις. Δασικό τμήμα, κήπο αρωματικών φυτών , μεσογειακό κηποτεχνικό σχεδιασμό, στοιχεία νερού, διαδρόμους, εσπλανάδα, χώρους αγροτικής παραγωγής και εκπαίδευσης, περιβαλλοντικά μηνύματα και πόλους έλξης, χώρους άθλησης, αναψυχής, εκδηλώσεων και κοινωνικής συνεύρεσης. Οι ανοικτοί χώροι καλύπτουν όλα τα τελευταία, σε αντικατάσταση της αλάνας που χάθηκε οριστικά από τις γειτονιές!

Το Πάρκο δεν έγινε- πρωτίστως- για οικοσύστημα ορνιθοπανίδας. Τα πτηνά είναι καλοδεχούμενα και μεσογειακού τύπου δενδροφυτεύσεις μπορούν να τους εξασφαλίσουν βρώσιμους καρπούς. Αλλά πρωτίστως το Πάρκο έχει στο επίκεντρό του τον άνθρωπο, τον κάτοικο της πόλης που πλήττεται από την έλλειψη ανοικτών χώρων και πρασίνου, πλήττεται από την κρίση και έχει ανάγκη διεξόδου για δωρεάν αναψυχή και δραστηριότητες στη φύση.

Τι πρέπει να γίνει

Βασικός άξονας κάθε σκέψης είναι η διασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα του Πάρκου. Κανένα ΔΣ δεν μπορεί να λειτουργήσει ερήμην της κοινωνίας και των θεσμών της. Η συμμετοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης –παρ’ όλα τα λάθη της- είναι βαρύνουσας σημασίας, ωστόσο πρέπει να εξασφαλίζεται ο κοινωνικός έλεγχος.

Είναι κρίσιμη η συμμετοχή των πολιτών και των συλλογικοτήτων πολιτών σε όλες τις φάσεις λήψης των αποφάσεων και όπου είναι δυνατή, η συμμετοχή τους και στην εκτέλεση, στα πλαίσια των εκπαιδευτικών και περιβαλλοντικών δραστηριοτήτων που μπορεί το Πάρκο να φιλοξενήσει.

Το μέγεθος του Πάρκου και η Μητροπολιτική εμβέλεια του, απαιτεί μια αυτόνομη Διαχείριση. Η συνένωση οργανισμών με μια λογιστική λογική δεν είναι παραγωγική. Δεν υπάρχει δυνατότητα στελέχωσης και εξοπλισμού από την αρχή, που να καλύπτει περιφερειακές ανάγκες, ή να υποκαθιστά το ρόλο υπουργείου. Η μόνη πραγματική εξοικονόμηση είναι να ανατεθεί η διαχείριση στους οργανισμούς που ήδη έχουν υποδομή και αυτοί είναι οι Δήμοι και η Περιφέρεια ή και διαδημοτικές συνεργασίες, όπως ο ΑΣΔΑ. Απλά ο κάθε ΟΤΑ θα πρέπει να συστήσει μια λιτή διαχειριστική δομή ή όργανο, για το έργο που του ανατίθεται, με καθορισμένα από πριν κριτήρια που να διασφαλίζουν τον κοινωνικό έλεγχο και την επιστημονική επάρκεια.

Διαφορετικά οι διάφορες Διοικήσεις Οργανισμών , όπως αυτή του Πάρκο, δεν έχουν άλλο δρόμο από τις προγραμματικές συμβάσεις, στην καλύτερη περίπτωση με τους ΟΤΑ, ή στον ολισθηρό δρόμο των μη Κυβερνητικών οργανώσεων, που συνήθως υποκρύπτουν μικρά ή μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα.

Ούτως εχόντων των πραγμάτων μια προγραμματική σύμβαση με τον ΑΣΔΑ, φαίνεται μια ρεαλιστική λύση επί του παρόντος. Την ίδια ώρα ο Οργανισμός, λόγω της πιο σύνθετης εκπροσώπησης στο ΔΣ του, μπορεί να διαδραματίσει ως ένα βαθμό το ρόλο του κοινωνικού ελέγχου. Προς τούτο θα βοηθούσε να συγκροτούσε μια επιτροπή- με επιστημονική επάρκεια- καθημερινού ελέγχου του ΑΣΔΑ. Παράλληλα θα ωφελούσε, στην κατεύθυνση της διαφάνειας του κοινωνικού ελέγχου και της άμεσης συμμετοχής του πολίτη, να κληθούν να συμμετέχουν –με συντεταγμένο λόγο- οι όποιες συλλογικότητες ή μεμονωμένοι πολίτες δρουν υπέρ του Πάρκου, σε ανοικτές συνεδριάσεις του ΔΣ.

Πρέπει να επιχειρηθεί η περαιτέρω ενοποίηση του Πάρκου. Εξαιρετικοί χώροι όπως της Εθνικής Εστίας, διατίθενται απλά σαν έδρα νομικών προσώπων, μη σχετικών δραστηριοτήτων, όπως στη περίπτωση μας, της μαθηματικής εταιρείας!

Η εξακολούθηση της λειτουργίας επίσης , της τεχνικής σχολής του ΟΑΕΔ σε αυτό το χώρο, είναι αναχρονιστική. Πλείστα ξενοδοχεία που έχουν κλείσει, μπορούν να φιλοξενήσουν τους μαθητές και πλείστες σχολικές αίθουσες που υπολειτουργούν, το εκπαιδευτικό κομμάτι. Αυτή η υπάρχουσα υποδομή σε συνδυασμό με τους χώρους της εθνικής εστίας μπορεί να αναπτυχθεί σε ένα Διεθνές Συνεδριακό και Εκπαιδευτικό Κέντρο για θέματα περιβάλλοντος και να αποφέρει έσοδα.

Οι γεωργικές καλλιέργειες (κυρίως φιστικιά-ελιά) μπορούν να δοθούν σε ομάδα παραγωγών που θα συγκροτηθεί από μακροχρόνια ανέργους, χωρίς αυτό να αποκλείει την εκπαιδευτική συμμετοχή σχολείων. Το μέτρο θα επιφέρει θέσεις εργασίας, ορθολογική και βιολογική καλλιέργεια και προϊόντα και όχι ακαλλιέργεια όπως ουσιαστικά συμβαίνει σήμερα σε βάρος της ευρωστίας των οπωρώνων.

Όσον αφορά τεχνικά θέματα που εκτέθηκαν, παρά τα πρόσθετα έργα, η διαχείριση του νερού πρέπει να είναι φειδωλή. Οι γεωτρήσεις για παράδειγμα δεν μπορούν να λειτουργούν στο μέγιστο της παροχής τους. Η ισορροπία στο υδατικό ισοζύγιο του Πάρκου είναι ευαίσθητη γιατί καθυστερεί η επαναφόρτιση του υδροφόρου ορίζοντα και η τάση επί δεκαετίες είναι η πτώση του υδροφόρου ορίζοντα σε ολόκληρη τη λεκάνη απορροής του Κηφισού. Η οδηγία αυτή μπορεί να εξειδικευτεί σε πολλά επί μέρους μέτρα και είναι γεωτεχνικό θέμα.

Ειδικότερα όμως η Διαχείριση των ανοικτών χώρων μπορεί και πρέπει να γίνει ως ξερολίβαδο με ήπια ή ελάχιστη κατανάλωση πόρων και να αποδοθούν πάλι στους επισκέπτες και γενικά τους χρήστες του Πάρκου.

Τέλος για την υλοποίηση της Β φάσης του έργου (λειτουργία του τραίνου, ανάπτυξη ήπιων μορφών ενέργειας, αθλητικές εγκαταστάσεις κλπ) που εκκρεμεί για 15 και πλέον χρόνια, παραμένει διεκδικητικός στόχος η επανένταξη του έργου στα κοινοτικά πλαίσια στήριξης.

 *Γεωπόνος, M.Sc. Περιβαλλοντικό Σχεδιασμό ΕΑΠ,   Ph. D. Αρχιτεκτονική τοπίου ΓΠΑ

H Δημοκρατική Αριστερά για τις κατεδαφίσεις αυθαιρέτων

Την  Πέμπτη, 04 Απριλίου 2013 εκδόθηκε από την ΔΗΜ.ΑΡ., η ανακοινωση που παρατίθεται σχετικά με τις κατεδαφίσεις αυθαιρέτων

Η πρωτοβουλία του ΥΠΕΚΑ, σε συνεργασία με τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις της χώρας, να παρέμβουν ουσιαστικά στο θέμα των αυθαιρέτων, είναι μια θετική και ελπιδοφόρα επιλογή. Περιμένουμε να έχει συνέχεια, χωρίς εξαιρέσεις και χωρίς μεροληψίες, όπως έχει συμβεί συχνά στο παρελθόν.
Οι αυθαιρεσίες κάνουν κακό στον τουρισμό, νοθεύουν την τουριστική αγορά και υπονομεύουν την μελλοντική του εξέλιξη πάνω σε υγιείς βάσεις. Η προστασία του αιγιαλού και της παραλίας από ανεξέλεγκτες και αυθαίρετες παρεμβάσεις, στο όνομα της εξυπηρέτησης του τουρίστα, δεν συνιστά τουριστική πολιτική με σχέδιο, με άποψη και προτεραιότητες. Διαιωνίζεται μια στρεβλή αντίληψη που υπονοεί ότι η ανοχή στην αυθαιρεσία κάνει καλό στον τουρισμό.
Το μεγάλο κεφάλαιο του τουρισμού μας είναι το φυσικό περιβάλλον και η πολιτιστική μας κληρονομιά. Τραυματίζοντας το κεφάλαιο αυτό, ανεχόμενοι τις προκλητικές καταλήψεις αιγιαλού, παραλίας αλλά και άλλων δασικών ή προστατευόμενων περιοχών, στο όνομα πρόσκαιρων ωφελειών, υπονομεύουμε την εικόνα της χώρας και το τουριστικό της μέλλον.
Το μήνυμα που πρέπει να φύγει από τη χώρα μας πρέπει να είναι: και στον τουρισμό η Ελλάδα θεσπίζει και τηρεί κανόνες.

ΝΕΡΟ: ΙΔΙΩΤΙΚΟ ή ΔΗΜΟΣΙΟ;

ή μήπως απλώς καθαρό, ανακυκλούμενο και στο πραγματικό του κόστος;

Του Ηλία Ευθυμιόπουλου

Στις περισσότερες χώρες του δυτικού κόσμου, αλλά και σε πολλές αναπτυσσόμενες, η εξυπηρέτηση των αναγκών για πόσιμο νερό είναι στην αρμοδιότητα και την ευθύνη της τοπικής αυτοδιοίκησης. Με άλλα λόγια η αυτοδιοίκηση είναι η θεσμικά και συχνά συνταγματικά προσδιορισμένη δομή για την διαχείριση των υπηρεσιών τροφοδοσίας αλλά και καθαρισμού του νερού. Η αυτοδιοίκηση μπορεί να ασκεί αυτήν την αρμοδιότητα απευθείας ( με τους δικούς της οργανισμούς) είτε να την αναθέτει σε τρίτους με τη μορφή συμβάσεων παροχής υπηρεσιών.

Στην περίπτωση που την διαχείριση του νερού την έχει ιδιωτική εταιρεία, η κυριότητα του πόρου, των δικτύων και των λοιπών συνοδών εγκαταστάσεων ανήκει στο δημόσιο (με την ευρεία έννοια του όρου). Τελευταία, με τις συμβάσεις παραχώρησης, οι ιδιωτικές εταιρείες μπορούν να κατέχουν μέρος ή και το σύνολο των υποδομών εφ όσον τις έχουν χρηματοδοτήσει, τουλάχιστον για το διάστημα που διαρκεί η παραχώρηση. Κλασσικό παράδειγμα της δεύτερης κατηγορίας αποτελούν οι μονάδες αφαλάτωσης, που πολύ συχνά είναι έργο ιδιωτικών επενδύσεων, και αποδίδουν στην κοινότητα (τον συμβαλλόμενο) νερό εγγυημένης ποιότητας σε συμφωνημένη τιμή. Στην περίπτωση αυτή, και εφόσον η επένδυση έχει γίνει με σωστό τρόπο από οικονομοτεχνική και περιβαλλοντική άποψη, υπάρχει και πλήρης ανάκτηση του κόστους κατά το πνεύμα της Οδηγίας 2000/60 ΕΚ (Ν. 3199/2003). Αυτό σημαίνει ότι στο κόστος του νερού ενσωματώνονται τα μέτρα αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, οι δαπάνες καθαρισμού με βάση τα πρότυπα ποιότητας και οι εγκαταστάσεις.

Αντίθετα, στην πλειονότητα των κλασσικών εφαρμογών ύδρευσης, δεν υπάρχει κατά κανόνα ενσωμάτωση του «εξωτερικού κόστους» ή υπάρχει μερική ενσωμάτωση, αφού ένα μεγάλο μέρος των υποδομών καλύπτεται από δημόσιες δαπάνες (π.χ τα έργα του Μόρνου) ενώ το περιβαλλοντικό κόστος στο επίπεδο της λεκάνης απορροής δεν καλύπτεται καθόλου (π.χ. εξάντληση των υπόγειων υδροφορέων, εκτροπή ποταμών, στέρηση νερού από άλλους φυσικούς αποδέκτες). Έτσι, σε πολλά δημοτικά/δημόσια συστήματα υδροδότησης, το επιπλέον κόστος μετακυλίεται στον γενικό πολίτη/καταναλωτή, ενώ το περιβαλλοντικό κόστος κυρίως στις επόμενες γενιές ή σε σε κάποιον γείτονα (ενεξάρτητα αν αυτός εν τέλει θα το καταβάλλει).  

Ανάκτηση του κόστους δεν συντελείται επίσης και σε όλες εκείνες τις ιδιωτικές (ή και δημόσιες) υδροληψίες όπως είναι για παράδειγμα οι γεωτρήσεις, πολλά ενεργειακά έργα κτλ. αλλά κυρίως στο νερό για αγροτικές χρήσεις. Η ανάκτηση βέβαια του κόστους - όπως και οι ακριβείς υπολογισμοί - είναι αντικείμενο πολλών και διαφορετικών μεθοδολογικών προσεγγίσεων, όμως εν τέλει δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί αν το νερό δεν αποκτήσει το οικονομικό του ανάλογο, ή αν δεν ενσωματωθεί σε κάποιον από τους μηχανισμούς της αγοράς.

Σταδιακά λοιπόν ο αρχικός  χαρακτήρας του νερού «ως φυσικού πόρου σε ελεύθερη πρόσβαση» καταργείται στο βαθμό που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο υπεισέρχονται ρυθμιστικοί παράγοντες που διαφοροποιούν τόσο τη χρήση (δικαίωμα) όσο και την ελευθερία στην πρόσβαση (τιμολόγηση). Βέβαια, πολλοί καταναλωτές που είτε δεν κατανοούν είτε δεν θέλουν να κατανοήσουν την παραπάνω πραγματικότητα, συνεχίζουν να θεωρούν ως αναφαίρετο το δικαίωμά τους στην ελέυθερη χρήση (αν είναι δυνατόν και δωρεάν) παραβλέποντας είτε από άγνοια είτε από εθελοτυφλία ότι το πραγματικό ή το αγοραίο κόστος δεν μπορούν να εξαφανιστούν. Έτσι, το αίτημα για «φτηνό νερό» γίνεται εργαλείο στα χέρια του λαϊκισμού και το κλίμα που αυτό δημιουργεί αναγκάζει πολλούς τοπικούς άρχοντες να επιδοτούν την τιμή του, παρέχοντας μια «κοινωνική υπηρεσία» που κάποιοι άλλοι θα πληρώσουν (ας πούμε το εν γένει κράτος) που για να το καταφέρει, όταν δεν έχει πλεονάσματα, θα δανειστεί και αργότερα για να πληρώσει τα χρέη θα κόψει τους μισθούς και τις συντάξεις.

Έχει λεχθεί ανεκδοτολογικά ότι «ευτυχισμένος καταναλωτής είναι αυτός που δεν θέλει να ξέρει». Το ίδιο θα μπορούσε κανείς να πει και για ένα ευτυχισμένο αριστερό, οικολόγο κτλ. Είναι για παράδειγμα γεγονός ότι σε πολλούς δήμους, η ακαταλληλότητα του νερού στέφει την μεγάλη πλειονότητα των δημοτών αλλά και των τουριστών στην κατανάλωση εμφιαλωμένου νερού που στοιχίζει γύρω στις 1000 φορές περισσότερο, χωρίς όμως αυτό να προκαλεί κανενός είδους επανάσταση αφού έχει ενσωματωθεί στα πρότυπα συμπεριφοράς ως κάτι φυσικό και αναπόφευκτο και όχι ως συνομωσία του μεγάλου κεφαλαίου (που όντως είναι). Με βάση τα στατιστικά στοιχεία του 2010, η ετήσια  κατανάλωση εμφιαλωμένου νερού παγκοσμίως φτάνει τα 200.000.000.000 λίτρα.

Αντίστοιχος είναι και ο ιδεολογικο-πολιτικός διάλογος γύρω από την ιδιωτικοποίηση του νερού. Οι υπερασπιστές του δημοτικού/κρατικού χαρακτήρα των σχετικών επιχειρήσεων χρησιμοποιούν επιχειρήματα του τύπου “το νερό είναι αναπαλλοτρίωτο δημόσιο αγαθό” και “η οικονομική κρίση που μαστίζει την Ελλάδα δεν θα πρέπει να αποτελέσει την αφορμή και τη δικαιολογία για εκχώρηση της διαχείρισης των υπηρεσιών ύδρευσης-αποχέτευσης σε ιδιωτικά συμφέροντα που δεν παρέχουν καμία απολύτως εγγύηση για την προστασία της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος” (ανακοίνωση της Ένωσης Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης- Αποχέτευσης στις 22/4/2013).

Κατ αρχήν να πούμε ότι η έννοια του δημόσιου αγαθού (common good) σηκώνει πολλαπλές ερμηνείες όταν δεν ορίζεται ή όταν ξεχηλώνεται για να χωρέσει σε ιδεολογικά στερεότυπα. Έτσι και οι δρόμοι είναι δημόσια αγαθά (ασχέτως αν τους έχουν κατασκευάσει ιδιώτες) και άρα δεν πληρώνουμε διόδια. Και η ενέργεια είναι δημόσιο αγαθό, και άρα δέον να υπόκειται σε απόλυτα κρατικό έλεγχο – βλέπε ΓΕΝΟΠ, άσχετα αν αυτό έχει ακυρωθεί ήδη από την εποχή που ανακαλύφθηκε η φωτιά: κανείς δεν ζήτησε να κρατικοποιηθούν οι ξυλόσομπες ούτε βέβαια τα φωτοβολταϊκά που έχουμε στη στέγη μας. Γιατί όμως δεν είναι δημόσιο αγαθό το ψωμί ή/και η ασύρματη τηλεφωνική επικοινωνία;

Η συζήτηση είναι ιδιαιτέρως επίκαιρη (εκτός βέβαια από τον Κολομβία που κάποιος κάποτε ανέφερε ως παράδειγμα και έκτοτε το αντιγράφουν οι πάντες) και με αφορμή την επικείμενη (;) ιδιωτικοποίηση των ΔΕΥΑΘ και ΕΥΔΑΠ των οποίων το καθεστώς πολύ απέχει από το σοσιαλιστικό όραμα μιας κρατικοποιημένης οικονομίας στους “στρατηγικούς τομείς” (άλλος προσφιλής και αδιευκρίνιστος όρος). Ας δούμε όμως και τις πραγματικότητες:  η ΕΥΔΑΠ είναι ήδη ανώνυμη εταιρεία στο χρηματιστήριο, και στο μετοχικό της κεφάλαιο μετέχουν εκτός του ελληνικού δημοσίου (ΤΑΥΠΕΔ- 61,3%) και της Τράπεζας Πειραιώς (10%), εκατοντάδες άλλοι μικρο-μεγαλομέτοχοι, ενώ στην περίπτωση της ΕΥΑΘ, με την πρόσφατα εξαγγελθείσα πώληση από το μερίδιο του δημοσίου (74%), αναμένεται σύντομα η πολυεθνική Suez να επιχειρήσει να διευρύνει το 5% που ήδη κατέχει. Παράλληλα, δυο μεγάλες εργοστασιακές μονάδες της ΕΥΑΘ έχουν παραχωρηθεί για πενταετή εκμετάλλευση σε κοινοπραξία της ως άνω πολυεθνικής με τεχνική εταιρεία (στοιχεία Ν. Μυλόπουλος).

Δεν ισχυρίζομαι ότι η πώληση είναι αναγκαστικά η καλύτερη λύση. Η απάντηση είναι κατά περίπτωση και με βάση τις ψύχραιμες και αντικειμενικές εκτιμήσεις. Η εξέλιξη όμως δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να καθοδηγηθεί από συνδικαλιστικές σκοπιμότητες ή από αντιπαλότητες κομματικού χαρακτήρα: η γάτα δεν πειράζει να είναι μαύρη ή άσπρη, αρκεί να πιάνει ποντίκια. Να πούμε και για την ιστορία ότι η ιδιωτικοποίηση των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ ξεκινάει από την εποχή του ΠΑΣΟΚ και τις νομοθετικές πράξεις 2744/1999 και 2651/1998 που εισάγουν το μοντέλο των κοινοπρακτικών σχημάτων (Joint Venture) με απορρόφηση των παγίων από τις νέες εταιρείες παγίων, ενώ το δημόσιο έχει ως βασικό ρόλο να προμηθεύει τις ιδιωτικού πλέον χαρακτήρα επιχειρήσεις με ακατέργαστο νερό έναντι ετησίου τιμήματος. Κάτι σαν ΣΔΙΤ δηλαδή που ως γενική σύλληψη είναι στη σωστή κατεύθυνση, άσχετα αν δεν προσφέρεται για ανώριμες κοινωνίες.

Η κατεδάφιση αυθαιρέτων άρχισε. Θα συνεχιστεί;

Άρχισε από την Κρήτη η κατεδάφιση αυθαιρέτων που έχουν κριθεί τελεσίδικα ως κατεδαφιστέα. Πρόκειται για κραυγαλέες περιπτώσεις που δεν υπάγονται στις ρυθμίσεις νομιμοποίησης. Πριν από την εκτέλεση της απόφασης κατεδάφισης ελάχιστοι πίστευαν ότι αυτή θα γίνει πράξη. Μετά από την κατεδάφιση δύο αυθαιρέτων στην Κρήτη, "άρχισαν τα όργανα" και οι ξεκίνησε η προσπάθεια αποδόμησης του εγχειρήματος. Τα ερωτήματα που ανακύπτουν είναι εύλογα. Θα συνεχιστεί η προσπάθεια; Υπάρχουν οι δυνάμεις που θα στηρίξουν την εφαρμογή της νομιμότητας;

Τα δημοσίευμα της Καθημερινής, αποσπάσματα του οποίου αναδημοσιεύονται στην συνέχεια είναι κατατοπιστικό για τις προθέσεις της αρμόδιας Γραμματείας του ΥΠΕΚΑ αλλά το βίντεο που ακολουθεί είναι διαφωτιστικό των προσχημάτων και των λογικοφανών επιχειρημάτων που θα επιστρατευτούν για να μπλοκαριστεί η υπόθεση.

Κατεδαφίσεις αυθαιρέτων στο Ηράκλειο ( Ο Σκαϊ ανακαλύπτει ζήτημα "ισονομίας")

Οι μπουλντόζες πιάνουν δουλειά σε Κρήτη, Ρόδο, Μύκονο (Καθημερινή 28/3/2013)

Η είδηση είναι τόσο ασυνήθιστη, που δυσκολεύεσαι να την πιστέψεις: η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης, με την υποστήριξη των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος, πρόκειται αύριο και μεθαύριο να κατεδαφίσει δύο αυθαίρετα σε παραλίες του νομού Ηρακλείου: μια ταβέρνα 420 τετραγωνικών, κυριολεκτικά επάνω στο κύμα, στην παραλία Τομπρούκ και τις παραλιακές εγκαταστάσεις ξενοδοχείου στα Μάλια, που κατέλαβαν παράνομα έκταση 3.200 τετραγωνικών.

Η κατεδάφιση αυθαιρέτων ήταν και είναι ένα τεράστιο ταμπού τόσο για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, όσο και για την Πολιτεία. Οι αρμόδιοι υπολογίζουν μόνο το πολιτικό κόστος από τις διαμαρτυρίες των παρανομούντων και όχι το πολιτικό όφελος από όλους τους υπόλοιπους.

Την τελευταία διετία, η Ειδική Γραμματεία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος ξεκίνησε μια προσπάθεια να αντιστρέψει την κατάσταση. Κινητοποίησε τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις για να οργανώσουν την καταγραφή των αυθαιρέτων σε δάση και αιγιαλούς, για τα οποία έχουν την ευθύνη (και τα οποία, βέβαια, δεν μπορούν να «τακτοποιηθούν» μέσω του Ν. 4014/11). Πριν από ένα έτος έγινε η πρώτη, πιλοτική κατεδάφιση έξι αυθαιρέτων στο Επιτάλιο Ηλείας, παραπήγματα τα οποία είχαν χτιστεί επάνω στο κύμα.

Κατόπιν, στα τέλη του προηγούμενου έτους (όπως αποκάλυψε η «Κ» στις 30 Δεκεμβρίου 2012), η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου ολοκλήρωσε την καταγραφή 1.047 αυθαιρέτων και τη δημιουργία ενός λογισμικού, βάσει του οποίου μπορεί να κριθεί η «βαρύτητα» του κάθε αυθαιρέτου, ώστε να καθοριστεί η προτεραιότητα στις κατεδαφίσεις. Τώρα έρχεται η συνέχεια: αύριο και μεθαύριο, η Ειδική Γραμματεία και η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης έρχονται να συνεχίσουν την προσπάθεια, με δύο κατεδαφίσεις σε παραλιακές περιοχές του Δήμου Χερσονήσου Ηρακλείου. «Και τα δύο αυθαίρετα έχουν κριθεί τελεσίδικα, οπότε το μόνο που μένει είναι να κατεδαφιστούν», λέει στην «Κ» ο επικεφαλής της υπηρεσίας, κ. Σάκης Κουρουζίδης. «Η κατεδάφιση θα πραγματοποιηθεί από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης, υπό την αιγίδα της Ειδικής Υπηρεσίας Κατεδαφίσεων» (σ.σ. υπηρεσία που συστήθηκε το 2010, αλλά παραμένει με δύο άτομα προσωπικό).

Θα υπάρξει συνέχεια στην Κρήτη; «Ναι, αλλά μόλις εξακριβώσουμε ποια από περίπου 70 αυθαίρετα που έχουν καταγραφεί σε αιγιαλούς, δάση και ρέματα (τα περισσότερα στην περιοχή του Λασιθίου) έχουν τελεσιδικήσει», λέει στην «Κ» ο γενικός γραμματέας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης, κ. Γιώργος Δεικτάκης. «Για τον λόγο αυτό έχουν δεσμευθεί ήδη από τον προκάτοχό μου 107.000 ευρώ. Ο,τι έρχεται τελεσίδικα στις υπηρεσίες μας θα κατεδαφίζεται άμεσα». Γιατί όμως οι κατεδαφίσεις προχωρούν με τόσο αργούς ρυθμούς; «Δυστυχώς, ο νόμος έχει πολλά “τερτίπια” και οι αυθαιρετούντες μάς καθυστερούν. Νομίζω όμως ότι πρέπει κάποια στιγμή να τελειώνουμε με αυτήν την υπόθεση. Δεν πρέπει να μας ενδιαφέρει αν πρόκειται για αυθαίρετο ενός μεροκαματιάρη ή ενός μεγαλοξενοδόχου με πολιτικές διασυνδέσεις; Ολοι πρέπει να είμαστε ίσοι απέναντι στον νόμο».

Επόμενος «στόχος», η Μύκονος και η Ρόδος, δύο τουριστικά νησιά με μεγάλα πολεοδομικά προβλήματα. Σύμφωνα με τον κ. Κουρουζίδη, η πρώτη ομάδα κατεδαφίσεων στα δύο νησιά εκτιμάται ότι θα αφορά 50 - 60 αυθαίρετα (τα περισσότερα στον αιγιαλό). «Το διάστημα αυτό επιβεβαιώνουμε ποιες υποθέσεις έχουν τελεσιδικήσει στα δύο νησιά. Ο αριθμός των κατεδαφίσεων θα οριστικοποιηθεί μέσα στις επόμενες ημέρες», λέει στην «Κ» ο γενικός διευθυντής ΠΕΧΩ στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου, κ. Ευστράτιος Δουλδούρος. «Ωστόσο, το εγχείρημα δεν είναι απλό. Αν μια υπόθεση έχει από χρόνια τελεσιδικήσει, τότε ενδέχεται να χρειαστεί αυτοψία, για να σιγουρευτούμε ότι το αυθαίρετο... είναι ακόμα στη θέση του».

Αδιέξοδο στην διαχείριση απορριμμάτων

Η Ελευσίνα, λοιπόν, του χρόνου – ακούστε – θα θάβει μόνο το 12% των σκουπιδιών στους ΧΥΤΥ και έχει στόχο στην πενταετία να φτάσει να πετάει -να θάβονται- μόνο το 8%.  

Από την ομιλία του περιφερειακού συμβούλου της "αττικής γης" Δ. Βαρελά σχετικά με θέματα στερεών αποβλήτων στην Αττική στην συνεδρίαση της 12/2/2013

Επιτρέψτε μου την πρόβλεψη, ότι καθώς ο διαγωνισμός θα προχωράει, θα φαίνονται τα αδιέξοδα των επιλογών που έχουμε κάνει και οι επιλογές μας είναι αδιέξοδες, γιατί ενώ τα προβλήματα που απασχολούν τον πλανήτη, γιατί τέτοιο είναι το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων, όπως το πρόβλημα διαχείρισης των νερών, όπως το πρόβλημα του θερμοκηπίου, ναι μεν λύνονται με πολιτικές αποφάσεις, αλλά οι αποφάσεις πρέπει να στηρίζονται σε επιστημονικά δεδομένα. Δεν είναι θέμα πολιτικής απόφασης η θεραπεία, για παράδειγμα, ενός ασθενούς. Τα επιστημονικά δεδομένα έχουν κωδικοποιηθεί από διεθνείς οργανισμούς, μεταξύ των οποίων και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και μας έδωσαν την ιεράρχηση των δράσεων για την διαχείριση των στερεών αποβλήτων.

-          Πρόληψη

-          Ελαχιστοποίηση

-          Επαναχρησιμοποίηση

-          Ανακύκλωση

-          Ανάκτηση

-          Τελική διάθεση

Εμείς γράψαμε την οδηγία του ΕΕ στα παλιά μας τα παπούτσια, όταν ανακαλύψαμε ότι η διαχείριση των απορριμμάτων κρύβει μεγάλη μπάζα. Αντί να πάμε να διαχειριστούμε το πρόβλημα δηλαδή, πήγαμε να κερδοσκοπήσουμε πάνω στο πρόβλημα. Εκεί είναι η ουσία. Και προσέξτε, στον αρχικό σχεδιασμό του ΠΕΣΔΑ δεν υπήρχε η καύση. Την ανακάλυψε ο ΕΣΔΚΝΑ μαζί με το Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, τρία τέσσερα χρόνια πιο πριν και τη βάφτισαν και θερμική επεξεργασία. Να, λοιπόν, τα αδιέξοδα.

Είχα πει σε προηγούμενα συμβούλια, τώρα έκανα και σε διάγραμμα, για τον αριθμό των εργοστασίων καύσης στην Αμερική σε σχέση με το χρόνο. Το 1965 υπήρχαν 20. Τότε περίπου ξεκίνησε η καύση. Το 1990 έφτασαν τα 190 και το 2002, πριν δέκα χρόνια, δεν ξέρω που είναι σήμερα, δε βρήκα στοιχεία, έχουν πέσει στα 110. Γιατί; Η βασική αιτία είναι ότι προχώρησε η ανακύκλωση. Εμείς, λοιπόν, για να πάμε καθυστερημένα στην καύση, τη θάψαμε την ανακύκλωση και να δω, κύριε Περιφερειάρχη, πως θα λύσεις την αντίφαση - έχεις δηλώσει ότι θα γίνουμε πρωταθλητές στην ανακύκλωση - όταν μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει τίποτα και αν την κάνουμε, η καύση δεν μπορεί να περπατήσει.

Έτσι όπως πάμε κινδυνεύει και η επιχορήγηση, το είπε πριν και η κα Κυπριανίδου - είναι φρέσκια η οδηγία της ΕΕ που διάβασε -  δεν επιχορηγούνται μέθοδοι διαχείρισης, για απορρίμματα που μπορούν να κάνουν τον κύκλο τους και τέτοια είναι τα βιοαποικοδομήσιμα, εμείς τα κάνουμε στάχτη. Πρέπει, για παράδειγμα, τα φλούδια από τα μήλα που τρώμε, να κάνουν τον κύκλο τους, να σαπίσουν και να ξαναπάνε στη γη και πρέπει αυτή η ιστορία να  ξεκινήσει με διαλογή στην πηγή, δηλαδή οικιακή κομποστοποίηση.

Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, στο Δήμο Ερμούπολης ενέκρινε 1.000.0000 ευρώ για οικιακή κομποστοποίηση και είναι όλα χρήματα από το ΕΣΠΑ. Ας το έχουμε στο μυαλό μας .

Όμως, ας μην πάμε στο Αιγαίο, υπάρχει και στην Αττική ένας Δήμος, που εδώ και μερικά χρόνια μας έχει δείξει το δρόμο. Πριν επτά – οκτώ χρόνια, ο μακαρίτης πια, δήμαρχος Αμπατζόγλου στην Ελευσίνα ξεκίνησε να μελετάει πιο ήπιες μορφές διαχείρισης και σήμερα ο δήμος  έχει εντυπωσιακά αποτελέσματα. Τέτοια που τον περασμένο Δεκέμβριο καλέσανε αντιπροσωπεία του δήμου  στη Θεσσαλονίκη, να παρουσιάσει τον τρόπο διαχείρισης των απορριμμάτων που εφαρμόζει ο Δήμος Ελευσίνας.  Στη Θεσσαλονίκη. Εμείς είμαστε δίπλα.

Χθες επικοινώνησα με το Δήμο Ελευσίνας, είχα τα απολογιστικά στοιχεία, μέχρι το 2011 μόνο. Πήρα και του 2012. Είδα, λοιπόν, ότι στηριζόμενος σε απλά πράγματα, που πήραν κάποιο χρόνο, έχει κάνει τα εξής απλά. Συλλέγει τα βιοαποικοδομήσιμα, με έμφαση στην οικιακή κομποστοποίηση, - αυξάνει συνέχεια τους κάδους που διαθέτει στους κατοίκους - και μειώνει σταθερά τα απόβλητά του. Συλλέγει τις συσκευασίες, και τα ογκώδη οικιακά, τα οποία τα συνθλίβει, τα θρυμματίζει. Καταλαβαίνετε τι σημαίνει αυτό, πόσο μειώνεται ο όγκος. Συλλέγει τα μπάζα. Ήδη έκανε ειδική σύμβαση κάπου στα Μεσόγεια και αφού μαζέψει τα μπάζα, που ήταν είτε στα ειδικά δοχεία, είτε πεταμένα έξω,  τα πηγαίνει εκεί. Διαχειρίζεται επίσης και  ειδικά ανακυκλώσιμα, ορυκτέλαια, μπαταρίες κ.λπ.

Το αποτέλεσμα, πέρα από την προφανή περιβαλλοντική ωφέλεια,  που είναι προφανής, εξοικονομεί κατ΄έτος, σύμφωνα με τους υπολογισμούς τους, γύρω στις 450.000 ευρώ. Το μεγαλύτερο ποσό προέρχεται από το ότι δίνοντας και τα θρυμματισμένα και τα ανακυκλούμενα, δεν πληρώνει τα 45 ευρώ τον τόνο που είναι για τη χωματερή, αλλά αυτά τα κερδίζει. Μετρήστε, λοιπόν, τις ποσότητες που δε δίνει στην χωματερή για θάψιμο που κοστίζει 45 ευρώ ο τόνος συν τα μεταφορικά κλπ. τι οικονομία μπορείς να κάνεις μέσα από αυτή τη διαδικασία.

Η Ελευσίνα, λοιπόν, του χρόνου – ακούστε – θα θάβει μόνο το 12% των σκουπιδιών στους ΧΥΤΥ και έχει στόχο στην πενταετία να φτάσει να πετάει -να θάβονται- μόνο το 8%. Όλα τα άλλα θα πηγαίνουν στους δρόμους, στα ρεύματα που ήδη λειτουργούν. Ενημερωθείτε, λοιπόν, καλύτερα και σας λέω και το οικονομικό αποτέλεσμα και προσέξτε, με διαχείριση, κόστος διαχείρισης στο ΧΥΤΑ 45 ευρώ τον τόνο. Η καύση – τώρα πως το είπες, κύριε Περιφερειάρχη, ότι θα είναι στα ίδια, δεν ξέρω. Εγώ ακούω από επιστήμονες ειδικούς, αν θα είναι τριπλάσια, αν θα είναι πενταπλάσια. Εντάξει. …

       Δε θέλω να γίνομαι κάθε φορά στενάχωρος, γιατί έχω κατηγορήσει τον προηγούμενο Υφυπουργό για προκλητική αβάντα σε όλη αυτή τη διαδικασία. Εκεί  είναι το πρόβλημα. Αλλά είναι γεγονός ότι το κόστος θα είναι πολλαπλάσιο μέσα από αυτή τη διαδικασία και αν πάμε στο να τους εγγυηθούμε ελάχιστη ποσότητα, όπως έκανε η Κύπρος και τρέχει και πληρώνει, ουαί και αλίμονο μας. Ξέρω ότι στο Σύνδεσμο έχετε πει, ότι σε καμία περίπτωση δε θα υπογράψετε μίνιμουμ ποσότητα. Μακάρι να παραμείνετε στη θέση αυτή μέχρι τέλος.

…

Εμείς λέμε ότι κανονικά πρέπει να γίνει πάλι νέος προγραμματισμός. Θέλω, όμως, να είμαι ρεαλιστής. Φοβούμαι ότι κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο να γίνει. Τι μπορεί να γίνει, όμως και στη βάση του διαλόγου. Τα νούμερα δε βγαίνουν. Οι 1.300.000 τόνοι το χρόνο δε βγαίνουν, εκτός αν πούμε δε θα κάνουμε ποτέ ανακύκλωση.

        Εμείς πιστεύουμε ότι πρέπει να γίνουν δύο κινήσεις και εν πάση περιπτώσει, έχουμε χρόνο να το μελετήσουμε, αφού η ιστορία των διαγωνισμών θα τραβήξει μέχρι τον Ιούνιο. Να φύγει ο όρος σύμμεικτα από τη μέση, γιατί αυτή τη στιγμή ό, τι και να λέμε, έχουμε προκρίνει την καύση. Μία τεχνολογία νεκρή την έχουμε πριμοδοτήσει και ας λέμε στα χαρτιά ότι όλες οι τεχνολογίες είναι δεκτές. Φάνηκε και από αυτούς που έρχονται στο διαγωνισμό. Κάποιοι, ένας – δύο, ίσως να δώσουν εναλλακτικές. Οι άλλοι όμως πάνε κατευθείαν στην καύση και η φημολογία λέει ότι έχουν παραγγείλει και μηχανήματα στη Γερμανία. Εντάξει. Εγώ δε θέλω να την υιοθετήσω.

        Να σας πω κάτι; Οι αντιδράσεις του κόσμου, όταν θα καταλάβουν την καύση, όταν θα ακούσουν από την Ένωση Ελλήνων Χημικών να τους λέει, ότι η επιβάρυνση ενός εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με την καύση των σκουπιδιών είναι όση και ενός εργοστασίου λιγνίτη, δεν ξέρω ποιές θα είναι. Πως θα αντιδράσει ο κόσμος; Και εγώ δε συμφωνώ βέβαια με τις Κερατέες, αλλά δεν ξέρω αν μπορούμε να τις αποτρέψουμε.

        Πιστεύουμε, λοιπόν, ότι πρέπει να φύγει το σύμμεικτο από τη μέση και να πάμε για ένα ή δύο εργοστάσια, άντε καμιά 400.000 – 500.000 τόνοι τον χρόνο.

….

Η μεταλλευτική βιομηχανία στην Ελλάδα

Η μεταλλευτική βιομηχανία στην Ελλάδα, που στο παρελθόν αποτελούσε βασικό παράγοντα ανάπτυξης τείνει να χαθεί. Δεν φταίνε μόνο οι αντιπαραθέσεις για την διακοπή των επενδύσεων, αλλά ευθύνονται και οι μη τεκμηριωμένες και πιθανόν μεροληπτικές αποφάσεις και δράσεις οικολογικών οργανώσεων και "ειδικών". Η αναζωογόνηση της μεταλλευτικής βιομηχανίας θα εξασφάλιζε ανάπτυξη, ευημερία και θέσεις εργασίας  στις τοπικές κοινωνίες, ενώ θα συγκρατούσε τη φυγή από την επαρχία.

Η αντιπαλότητα μεταξύ της τοπικής κοινωνίας και βιομηχανίας είναι διαπιστωμένη κι έντονη. Και όμως, η συνύπαρξη είναι δυνατή. Η επιστήμη και η τεχνολογία είναι σε θέση να ισορροπήσουν αυτή την αντιπαλότητα και να καταστήσουν την συνύπαρξη προς όφελος και των δύο. Χρειάζεται κοινή προσπάθεια και συναίνεση, χωρίς ανυποχώρητους δογματισμούς.

Σήμερα, ακόμη και αν υπήρχαν επενδυτές για τη μεταλλευτική βιομηχανία, θα δίσταζαν μπροστά στα στα εμπόδια που θα συναντούσαν, ιδιαίτερα για το περιβάλλον, αφενός εξαιτίας των δογματικών απόψεων, που δεν επιδέχονται αναθεώρηση ή αποδοχή εξαιτίας της αντιτιθέμενης κοινής γνώμης (το περίφημο σύνδρομο NINMY), και αφετέρου της γραφειοκρατίας και των πολύ μεγάλων δυσκολιών και καθυστερήσεων της περιβαλλοντικής αδειοδότησης των έργων.

Με βάση την κείμενη νομοθεσία, υπάρχει υποχρέωση κατάθεσης εξειδικευμένης μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΜΠΕ) επιστημονικά πλήρως τεκμηριωμένης για τη θέση και το είδος του έργου και τις επιπτώσεις στο περιβάλλον. Η έγκριση μιας τέτοιας μελέτης για την εκμετάλλευση ενός κοιτάσματος απαιτεί διαδικασίες που διαρκούν πάνω από τρία χρόνια. Το περιεχόμενο των ΜΠΕ κοινοποιείται στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, της οποίας ζητείται η γνώμη. Η συνήθης απάντηση είναι ένα απλό "ΟΧΙ".

Συνήθως οι αποφάσεις των τοπικών οργάνων αντιπαρέρχονται τα όποια επιστημονικά ή τεχνκά στοιχεία  των μελετών και αρνούνται την επένδυση, διατυπώνοντας αόριστες ή επιστημονικά αστήρικτες θέσεις για την καταστροφή του περιβάλλοντος που θα επέλθει από τον εξορυκτικό έργο. Οι θέσεις αυτές πολλές φορές είναι διανθισμένες με την δαιμονοποίηση της επιχειρηματικότητας και της ανεξέλεγκτης εκμετάλλευσης από μεγάλα συμφέροντα, το κεφάλαιο ή τις πολυεθνικές.

«Αποενοχοποίηση» της υγιούς επιχειρηματικότητας…και στον τομέα Ορυκτού Πλούτου

Το περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί γύρω από τη μεταλλευτική βιομηχανία, αλλά και τη βιομηχανία γενικά, είναι διωκτικό, εχθρικό, προδιαγράφοντας με την πάροδο του χρόνου την πλήρη αποβιομηχάνιση, ακόμη και αυτής που υπήρχε στην Ελλάδα. Η εξάρτηση της αναπτυξιακής πορείας της Ελλάδας "από την τουριστική και μόνο βιομηχανία", όπως λέγεται, δεν εξασφαλίζει ένα ευοίωνο μέλλον για τη χώρα.

Είναι σύνηθες το φαινόμενο τα βιομηχανικά και ιδιαίτερα τα εξορυκτικά έργα να αδειοδοτούνται -σε επίπεδο κεντρικό ή, πολύ περισσότερο, σε επίπεδο περιφέρειας-από μη εξειδικευμένους με το αντικείμενο υπαλλήλους, γεγονός που επηρεάζει αρνητικά την όλη διαδικασία. Οι αποφάσεις για μια βιομηχανική και βιοτεχνική επένδυση (εφόσον είναι τελείως τεκμηριωμένες και τεχνικά εφαρμόσιμες) πρέπει να εξετάζονται από τις αρμόδιες ευπηρεσίες, με τους κατάλληλους επιστήμονες και μηχανικούς, και εφόσον εγκριθούν, να είναι αμετάκλητες και εφαρμοστέες (με ταυτόχρονη γνωμοδότηση και του ΣΤΕ).

Για τη χώρα μας αποτελεί ένα μεγάλο ζητούμενο η ύπαρξη ενός απλού και αποτελεσματικού αδειοδοτικού πλαισίου των εξορυκτικών έργων, με διαδικασίες που θα εγγυώνται σε εύλογο χρονικό διάστημα την έκδοση της άδειας έναρξης και κατασκευής τους έργου.

• “One stop shop” για την αδειοδότηση της εξορυκτικής δραστηριότητας
• Οι υπηρεσίες του Ορυκτού Πλούτου σε κίνδυνο

Για την αρμονική συνύπαρξη της εξορυκτικής βιομηχανίας με άλλες φαινομενικά αντιτιθέμενες οικονομικά δραστηριότητες, όπως ο "τουρισμός", είναι απαραίτητο να προηγηθούν ενημερωτικές ομιλίες στην τοπική κοινωνία για τα οικονομικά οφέλη, για τα μέτρα που θα ληφθούν για την προστασία του περιβάλλοντος, για τα σχέδια της αποκατάστασης, αν αλλοιωθεί το τοπίο, για τις αποζημιώσεις κτημάτων ή οικοπέδων, ή γα τα ανταποδοτικά οικονομικά ωφέλη, καθώς και για τις εγγυήσεις και του ελέγχους που αναφέρονται στην πιστή εφαρμογή των περιβαλλοντικών όρων και των άλλων υποχρεώσεων που προκύπτουν από την αδειοδότηση του έργου. Είναι φανερό ότι δεν χρειάζονται αφορισμοί, μη επιστημονικά τεκμηριωμένες ή εσκεμμένα διαστρεβλωτικές απόψεις για την εξορυκτική δραστηριότητα.

Η οικονομική ανάπτυξη μια χώρας, με ό,τι αυτή συνεπάγεται, δεν μπορεί να βασίζεται σε μία μόνο οικονομική ή εμπορική δραστηριότητα. Χρειάζεται μια ισόρροπη βελτίωση σε όλα τα μέτωπα παραγωγής αγαθών που συντελούν στην οικονομική ανάπτυξη, ώστε αυτή να μπορεί να ανταπεξέλθει και να παραμένει ενεργή στις διάφορες παγκόσμιες συνθήκες ή πιέσεις.

Αυτό είναι παραπάνω από εμφανές σε δύσκολες οικονομικές συγκυρίες που περνούν κατά καιρούς οι χώρες. Τα μέταλλα και τα ορυκτά αντέχουν περισσότερο σε αυτές τις διακυμάνσεις, ίσως δε και οι τιμές τους να φθάνουν σε πολύ υψηλά επίπεδα, όπως το 2011.

[Αντώνης Ζ. Φραγκίσκος, Ομότιμος καθηγητής και τ. πρύτανης ΕΜΠ, από το βιβλίο του

ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ Η ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΗ-ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ]

Η Ε.Ε. παρεμβαίνει στις υπεράκτιες εξορύξεις υδρογονανθράκων

του ΠΟΛΥΔΕΥΚΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ στην Ελευθεροτυπία

Τριγωνική συμφωνία μεταξύ Ευρωπαϊκής Επιτροπής - Συμβουλίου - Ευρωκοινοβουλίου δρομολογεί μέσα στον Απρίλιο νέα Οδηγία της Ε.Ε., που θα θέτει πρώτη φορά στις χώρες - μέλη κανόνες ασφαλείας για τη διενέργεια υπεράκτιων γεωτρήσεων πετρελαίου/φυσικού αερίου, καθώς και διαδικασίες αποκατάστασης σε περίπτωση ατυχημάτων.

Οι ρυθμίσεις αφορούν αρκετές από τις παράκτιες ευρωπαϊκές χώρες, αφού εντός των χωρικών υδάτων και των ΑΟΖ των κρατών - μελών της Ε.Ε. λειτουργούν περίπου 1.000 (!) υποθαλάσσιες γεωτρήσεις υδρογονανθράκων. Από αυτές, έχουν διαρρεύσει στη θάλασσα από εργασίες και ατυχήματα τουλάχιστον 2,2 εκατ. τόνοι πετρελαίου μεταξύ 1974-2010.
Η σχετική νομοθετική πρωτοβουλία ξεκίνησε από την Κομισιόν το 2010, μετά το μεγάλο ατύχημα στην πετρελαιοπηγή της ΒΡ στον Κόλπο του Μεξικού. Ο έλεγχος της διαρροής απαίτησε 3 μήνες, αφού χύθηκαν στη θάλασσα 5 εκατ. βαρέλια πετρελαίου, τα οποία κάλυψαν επιφάνεια συνολικά 780 τ. χλμ., επηρέασαν οικοσυστήματα και ανθρώπους σε έκταση 180.000 τ. χλμ. και προξένησαν ζημιές 28,3 δισ. δολαρίων. Με ελληνικούς όρους, αυτό θα σήμαινε επηρεασμό περίπου του μισού Αιγαίου.
Η κίνηση της Κομισιόν σχετίστηκε με το γεγονός ότι οι υποθαλάσσιες εξορύξεις αυξάνουν και πληθαίνουν, αλλά δεν υπάρχουν κοινά πρότυπα για την έκδοση αδειών και ούτε ενιαίοι κανόνες για τη διαχείριση τυχόν ατυχημάτων. Τώρα, με την υπό έγκριση Οδηγία, οι υπεράκτιες γεωτρήσεις παραμένουν μεν στην αρμοδιότητα των κρατών - μελών, αλλά αυτά πρέπει να απαιτούν πλέον ορισμένο πλαίσιο από τις εταιρείες που θα πραγματοποιήσουν τέτοιες επιχειρήσεις στα ύδατά τους.
Συγκεκριμένα, οι νέοι κανόνες θα επιβάλουν στις εταιρείες εξόρυξης πετρελαίου και φυσικού αερίου την υποβολή αναλυτικών εκθέσεων για τους πιθανούς κινδύνους και σχεδίων έκτακτης ανάγκης, πριν δοθεί η άδεια γεώτρησης. Επίσης, οι εταιρείες πρέπει να αποδείξουν τη χρηματοοικονομική και τεχνική ικανότητά τους για την αντιμετώπιση τυχόν ζημίας που θα προκληθεί από διαρροή, γεγονός που προβλέπεται να αλλάξει τα οικονομικά δεδομένα των σχετικών επενδύσεων. Ακόμη, η ευθύνη για πιθανή πετρελαιοκηλίδα θα ανήκει, πλέον, στην εταιρεία πετρελαίου ή φυσικού αερίου. Τέλος, τα κράτη-μέλη οφείλουν να καταρτίσουν σχέδια έκτακτης ανάγκης για όλες τις υπεράκτιες εγκαταστάσεις γεώτρησης που βρίσκονται στη δικαιοδοσία τους, οι δε εποπτικές αρχές που διαθέτουν, να συντονίζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Ωστόσο, λόγω αντιδράσεων των εταιρειών εξόρυξης αλλά και των κρατών, η σχετική νομοθεσία περιορίστηκε: π.χ. δεν προβλέπει προληπτικό έλεγχο των εγκαταστάσεων γεώτρησης από ανεξάρτητους φορείς, όπως π.χ. είναι ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια στη Θάλασσα (EMSA) και αυτοί θα παρεμβαίνουν μόνο έπειτα από ατύχημα. Επίσης, δεν θεσπίστηκε συγκεκριμένος μηχανισμός οικονομικής ασφάλειας, στον οποίο οι εταιρείες θα συνεισφέρουν για να καλύψουν δαπάνες αποκατάστασης σε περίπτωση ατυχήματος, χωρίς να ξεκινούν μακροχρόνιες δικαστικές διαδικασίες.
Ακόμη, το μορατόριουμ που ζήτησαν οικολογικές οργανώσεις, οι Πράσινοι κ.λπ. για γεωτρήσεις σε μεγάλα βάθη -όπου η αντιμετώπιση των ατυχημάτων είναι πολύ δύσκολη- καθώς και σε ευαίσθητα οικοσυστήματα, όπως η Αρκτική, δεν έγινε αποδεκτό. Και το κυριότερο, η σχετική νομοθετική ρύθμιση κατέληξε να γίνεται μέσω Οδηγίας, που θα χρειαστεί διετία για να εφαρμοστεί στις χώρες - μέλη και με τρόπο που θα εξειδικεύσει η κάθε μία, και όχι με Κανονισμό της Επιτροπής, ο οποίος έχει γρήγορη και οριζόντια εφαρμογή. Ωστόσο, πρόκειται για πρόοδο σε ευρωπαϊκό επίπεδο και πίεση στις εμπλεκόμενες χώρες. Οσες έχουν ή σκοπεύουν να αποκτήσουν υποθαλάσσιες εξορύξεις, πρέπει να σκέπτονται τους πολύ σοβαρότερους κινδύνους που έχουν αυτές σε σχέση με τις χερσαίες γεωτρήσεις.