Το περιβάλλον «καίγεται» στο τζάκι

Πηγή e-go

Η ποσότητα των μικροσωματίδιων που εκλύεται στην ατμόσφαιρα από την κίνηση 1.000 καινούργιων αυτοκινήτων την ημέρα ισούται με εκείνη που παράγεται όταν ανάβουμε ένα τζάκι για τέσσερις ώρες. 

Οταν τις νύχτες του περασμένου Ιανουαρίου καίγονταν στο τζάκι ακατάλληλα υλικά, εκπέμπονταν μέχρι και τριπλάσιες καρκινογόνες ενώσεις από αυτές που διοχετεύονται στην ατμόσφαιρα τις ώρες κυκλοφοριακής αιχμής. Τα εντυπωσιακά αυτά στοιχεία αναφέρθηκαν, χθες, κατά την παρουσίαση των συμπερασμάτων της πρώτης επιστημονικής προσπάθειας για τη διερεύνηση των πηγών και της σύστασης της αιθαλομίχλης που ταλαιπώρησε αρκετά αστικά κέντρα της χώρας στην καρδιά του χειμώνα.
Τα αποτελέσματα των μετρήσεων, που πραγματοποίησαν από τις 10 Ιανουαρίου μέχρι τις 10 Φεβρουαρίου ερευνητικοί και πανεπιστημιακοί φορείς, ήταν άκρως ανησυχητικά. Στην περιοχή του Θησείου κατεγράφησαν συγκεντρώσεις μέχρι και 300 μικρογραμμαρίων ανά κυβικό μέτρο ενώ στην Πάτρα μεγαλύτερες των 200, όταν το ημερήσιο όριο που θέτει η Ευρωπαϊκή Ενωση διαμορφώνεται στα 20 μικρογραμμάρια...
Με βάση μια άτυπη οριοθέτηση, συγκεντρώσεις ανώτερες των 50 μικρογραμμαρίων συνιστούν πρόβλημα, ενώ μεγαλύτερες των 100 κρούουν τον κώδικα του κινδύνου.
Σοβαρή απειλή αποτελεί το πολύ μικρό μέγεθος των σωματιδίων που ανιχνεύθηκαν. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η συντριπτική πλειονότητά τους (ποσοστό 90%) είχε διάμετρο μικρότερη των 2.5 μικρομέτρων, γεγονός που τα καθιστά πιο διεισδυτικά και περισσότερο επιβλαβή για την υγεία. Τα σωματίδια αυτά διέρχονται με ευκολία από τους αεραγωγούς, «γλιστρούν» στον οργανισμό και τελικά εγκαθίστανται στις κυψελίδες των πνευμόνων προκαλώντας οξειδωτικό στρες, καρδιακά επεισόδια και καρκινογενέσεις.
Ως προς τη χρονική κατανομή των συγκεντρώσεων, ο καθηγητής του Τμήματος Χημικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών και αναπληρωτής διευθυντής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Ερευνας, κ. Σπύρος Πανδής ο οποίος πραγματοποίησε την παρουσίαση των συμπερασμάτων ανέφερε ότι το πρόβλημα οξυνόταν από τις 7 το βράδυ μέχρι τις 3 το πρωί και ότι οι πιο δύσκολες στιγμές ήταν λίγο πριν και μετά τις 11 το βράδυ.
Παρ' όλ΄ αυτά, όπως τόνισαν οι επιστήμονες, η κατάσταση θα μπορούσε να είναι πολύ χειρότερη, αν ο χειμώνας ήταν βαρύτερος. Ο φετινός Ιανουάριος ο οποίος ήταν κατά 3.5 βαθμούς Κελσίου θερμότερος από τον περσινό, ο δυνατός αέρας και η βροχή βοήθησαν στον περιορισμό του φαινομένου: Στο Θησείο οι συγκεντρώσεις των μικροσωματιδίων ξεπέρασαν τα 50 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο μόνο έξι νύχτες, ενώ τρεις από αυτές ξεπέρασαν και τα 100 μικρογραμμάρια. Στην Πάτρα, οι συγκεντρώσεις ξεπέρασαν τα 50 μικρογραμμάρια περισσότερες νύχτες φτάνοντας τις δώδεκα. Πέντε εξ αυτών είχαν συγκεντρώσεις υψηλότερες των 100 μικρογραμμαρίων.
Στα Ιωάννινα τα επίπεδα σωματιδίων ξεπέρασαν τα 50 μικρογραμμάρια σε δεκαεννέα περιπτώσεις ενδεχομένως λόγω της μεγαλύτερης δυνατότητας χρήσης τζακιού- ενώ οι λιγότερες υπερβάσεις παρατηρήθηκαν στο Ηράκλειο Κρήτης όπου έχει περισσότερη ζέστη.
Οι υψηλές θερμοκρασίες συνέβαλαν και στη διατήρηση των σωματιδίων σε μεγαλύτερο ύψος. Αυτό φάνηκε χαρακτηριστικά στην περίπτωση της Αθήνας, όπου τις νύχτες κατά τις οποίες η θερμοκρασία έπεφτε κάτω από τους 5 οC τα σωματίδια εγκλωβίζονταν σε ένα στρώμα 400 μέτρων πάνω από το έδαφος με αποτέλεσμα να σημειώνονται πολύ μεγάλες συγκεντρώσεις.
«Ο Θεός της Ελλάδας μας βοήθησε», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Πανδής. «Ημασταν τυχεροί γιατί οι υψηλές θερμοκρασίες περιόρισαν τη συχνότητα των επεισοδίων. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να επαναλάβουμε ως χώρα αυτό το πείραμα υψηλών εκπομπών ελπίζοντας ότι η φύση θα δείξει κατανόηση».
Το πείραμα
Το πείραμα για την αιθαλομίχλη υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος ΘΑΛΗΣ υπό τον συντονισμό του καθηγητή Χ. Πηλίνη από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Ερευνας, του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, του Ε.Κ.Ε.Φ.Ε «Δημόκριτος», των Πανεπιστημίων Κρήτης, Πατρών, Αιγαίου και Georgia Institute of Technology. Την ευθύνη για τις ερευνητικές ομάδες που συμμετείχαν είχαν οι κ. Ε. Γερασόπουλος, Κ. Ελευθεριάδης, Ν. Μιχαλόπουλος, Γ. Μπίσκος, Α. Νένες, Σ. Πανδής και Ν. Χατζηαναστασίου.
ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ
Καρκινογόνοι ρύποι στο κόκκινο...
Ως αποκλειστικά υπεύθυνη για τις υψηλές συγκεντρώσεις σωματιδίων κατά τις νυχτερινές ώρες θεωρήθηκε από τους επιστήμονες η καύση ξύλου στα τζάκια. Στο συμπέρασμα αυτό οδηγήθηκαν μετρώντας τις συγκεντρώσεις ακετονιτριλίου και καλίου, τα οποία θεωρούνται «δακτυλικά αποτυπώματα» της καύσης ξύλου. Ως προς τη σύσταση των σωματιδίων, ο κ. Πανδής ανέφερε πως κατά 80% αποτελούνταν από οργανικές ενώσεις, αρκετές εκ των οποίων είναι ιδιαίτερα τοξικές και καρκινογόνες, όπως οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες, κατά 10% από στοιχειακό άνθρακα και κατά 10% από ανόργανα άλατα, κυρίως κάλιο. Αλλος ρύπος που εντοπίστηκε σε υψηλές συγκεντρώσεις είναι το τολουόλιο, ένας διαλύτης που εκπέμπεται κυρίως από τα αυτοκίνητα και περιλαμβάνεται σε βερνίκια. Οι επιστήμονες αποδίδουν τις υψηλές συγκεντρώσεις του κατά τις νυχτερινές ώρες στην καύση ακατάλληλων υλικών, όπως βαμμένων ξύλων.